नुवाकोटका किसानको पीडा: बाँदर र बँदेलको आतङ्क

केदार ढकाल असार २६ २०८२, बिहीबार १४:०६

नुवाकोट — ‘अन्न उब्जाउने भूमि’ भनेर चिनिने नुवाकोटका किसान अहिले बाँदर र बँदेलको आतंकले त्रस्त छन्। बिहान बाँदर, राति बँदेलको समूह खेतबारीमा पसेर मिहिनेतका बाली नष्ट पार्ने क्रम बढ्दै गएको छ। खेतमा सिँचाइ, मल र मेहनत गरेर लगाइएको अन्न एकै रातमा सखाप हुँदा किसान हातमुख जोर्नै मुस्किल परेको छ।

विदुर, बेलकोटगढी, तादी, दुप्चेश्वर, लिखु, शिवपुरी लगायतका पहाडी तथा जंगल नजिकका वडाहरूमा बाँदर र बँदेलको आक्रमण भयावह बन्दै गएको छ। किसानहरूले लगाएको मकै, धान, कोदो, तरकारी, फलफूलसमेत लगातार क्षतिग्रस्त भइरहेका छन्। कतिपय ठाउँमा त किसान खेतीभन्दा बढी समय बाँदर लखेट्नमै खर्च गर्न बाध्य छन्।

वर्षौंदेखि समस्या उस्तै, समाधान कहिले?

बर्षौंदेखि बाँदर–बँदेलको आतङ्कले सताइरहेका किसानहरूले पटक–पटक स्थानीय तह, जिल्ला वन कार्यालय र जनप्रतिनिधिहरूको ध्यानाकर्षण गराउँदा पनि समस्या ज्यूँका त्यूँ छ। किसानहरू भन्छन्, “बारी उजाड भयो, सरकार त चुपचाप छ।”

२०७९ सालमा सरकारले बाँदर र जंगली बँदेललाई ‘हानिकारक वन्यजन्तु’ घोषणा गरे पनि नुवाकोटमा यसको कार्यान्वयन कहीँ कतै देखिएको छैन। न राहत कार्यक्रम छ, न क्षतिको मूल्याङ्कन। किसानहरू दिनहुँको नोक्सानी सहन विवश छन्।

सन्तुलन विग्रिएपछि विपद् सुरु

वन्यजन्तुको आक्रमणलाई केवल जनावरको समस्या मान्नु पर्याप्त छैन। वन फँडानी, अव्यवस्थित सडक विस्तार, खानी उत्खननलगायत कारणले बाँदर र बँदेलको बासस्थान नष्ट हुँदै गएपछि तिनीहरू बाँच्न मानिसकै खेतबारीमा ओइरिन थालेका छन्। यसले मानव र प्रकृतिबीचको सन्तुलन खल्बलिएको स्पष्ट संकेत दिन्छ।

किसानको माग

नुवाकोटका किसानहरूको माग छ —

बाँदर र बँदेलले पारेको क्षतिको वास्तविक विवरण संकलन गरियोस्,
प्रभावित किसानलाई राहत तथा क्षतिपूर्ति दिइयोस्,
आधुनिक प्रविधि (अल्ट्रासोनिक यन्त्र, सौर्य संवेदन प्रणाली, जैविक नियन्त्रण आदि) प्रयोग गरियोस्,
स्थानीय किसान समूहलाई तालिम दिएर बाँदर नियन्त्रणमा समुदायको सहभागिता सुनिश्चित गरियोस्।

घोषणाले होइन, व्यवहारले भरोसा फर्कन्छ

जब किसानको अन्न नष्ट हुन्छ, त्यो केवल एक बालीको क्षति होइन — त्यो उसको जीवनको भरोसा, परिवारको चुलो, र राष्ट्रको मेरुदण्डमाथिको आघात हो।

अब समय आएको छ — किसानको आँसु सुन्ने मात्र होइन, समाधान गर्ने व्यवहारिक कदम चाल्ने। घोषणाबाट होइन, कामबाट भरोसा फर्काउने। नत्र, खेती गर्दैमा अन्न फल्दैन, आशा मर्छ।

क्याटेगोरी : समाचार